تفسیر آزمایش خون
آزمایش خون یکی از آزمایش های معروف است که حتما نام آنرا شنیده اید. اگر چه امروزه آزمایشهای بسیار دقیقی وجود دارند که میتوانند، مقدار میکروسکوپی جزییترین اجزای روی سلولهای سرطانی را هم در بدن اندازه بگیرند و یا هر لحظه عناصر پروتئینی یا شیمیایی جدیدی معرفی میشوند، که اندازهگیری آنها در خون یا دیگر مایعات بدن میتواند به پزشکان در تشخیص بیماریها کمک کند.
برای اغلب مردم و همچنین بسیاری از پزشکان، کلمه «آزمایش» یادآور آزمایش کامل خون، یعنی همان آزمایش معروفیاست که تعداد سلولهای اصلی خون طی آن اندازهگیری میشود.
آزمایش خون یا CBC که مخفف جمله انگلیسی «شمارش کامل خون» است،یکی از ابتداییترین و در عین حالاصلیترین آزمایشاتی است که میتواند زمینه تشخیص بسیاری از بیماریها و از آن مهمتر، بیانگر شرایط کلی و حیاتیبدن باشد.
آزمایش خون را چگونه تفسیر کنیم ؟
RBC
RBC مخفف کلمه سلول قرمز خون است. این سلولهای قرمز یا همان گلبولهای قرمز، در واقع اصلیترین قسمتخون و عامل رنگ قرمز آن هستند. خود این رنگ قرمز به دلیل وجود مادهای به نام هموگلوبین است که کمک میکند گلبول قرمز، اصلیترین وظیفه خود یعنی حمل و نقل اکسیژن و دیاکسیدکربن را انجام دهد.
به طور خلاصه میشود گفت گلبولهای قرمز وسیله حمل و نقل اکسیژن از ریه به بقیه سلولهای بدن هستند. مقادیر طبیعی: بین ۴.۷ تا ۶.۱ میلیون در هر میکرولیتر خون. این عدد برای خانمها مقداری کمتر و در کودکان مقداریبیشتر است.
چه چیزهایی باعث کاهش آن میشوند؟
خونریزیهای گوارشی یا خونریزیهای واضح از محل زخم، سوءتغذیه و فقر آهن یا کمبود ویتامین B12 ، شکستن سلولهای خونی یا همولیز در اثر بعضی بیماریهای خاص مثل فاوسیم، بعضی مشکلات ژنتیکی مثل گلبولهای قرمز سلول داسیشکل و مشکلات مغز استخوان باعث پایین آمدن مقدارگلبولهای قرمز میشوند.
نارسایی و بعضی مشکلات کلیوی، بیماریهای مزمن و تومورهای سرطانی و همچنین بیماریهای روماتویید هم باعث از بین رفتن RBCهای خون و کاهش این عدد در برگه آزمایش میشوند.
چه چیزهایی باعث افزایش آن میشود؟
مقدار بالای گلبول قرمز میتواند نشاندهنده ظرفیت بالای حمل اکسیژن باشد. در بعضی ورزشکاران و همچنین زندگی در ارتفاع به خاطر کمبود اکسیژن در هوا باعث افزایش RBC خون میشود. بیماریهای ریوی یا کلا هر نوع بیماریای که هیپوکسی مزمن (کمبود اکسیژن طولانی مدت در بدن) ایجاد میکند، مثلا بیماری مادرزادی قلبی، هم باعث تولید بیشتر RBC میشوند. گلبول قرمز به طور طبیعی بعد از تولید در مغز استخوان ۱۲۰ روز در خون زندگی میکند و در آخر عمر خود خرد میشود و به عناصر سازندهاش تبدیل میشود.
مقدار RBCها در طی بارداری به طور طبیعی کمی کمتر نشان داده میشود چون حجم مایع خون افزایش پیدا کردهاست. عدد RBC در واقع مقدار دقیق گلبولهای قرمز در ۱میلیلیتر خون محیطی است. بسته به آزمایشگاه و نوع کیت مورد استفاده، ممکن است مقیاس شمارش این سلول فرق کند. خوردن داروهایی مثل کلرامفنیکل هم باعث کاهش RBC میشود.
هماتوکریت یا HCT:
هم یکی از مقادیر اندازهگیری گلبول قرمز است. به طور کلی «هم» به معنی آهن است و هر جا در هر کلمهای آمد حتما آن کلمه ارتباطی با گلبول قرمز دارد.هماتوکریتدرصدی از حجم کلی خون است که از گلبول قرمز ساخته شده و با اندازهگیری قسمت قرمز رسوب خون در لوله آزمایش نسبت به کل ارتفاع خوناندازهگیری میشود. به خاطر بیماریها و شرایط مختلفی که میتوانند اندازهگیری RBC و Hgb را با اشکال مواجه کنند، HCT هم اندازهگیری میشود تا به طور مستقیم نشاندهنده اندازه هموگلوبین و گلبول قرمز در خون باشد. این عدد معمولا با درصد نشان داده میشود.
مقادیر طبیعی: اعداد بین ۴۲ تا ۵۲ درصد برای آقایان و ۳۷ تا ۴۷ درصد برای خانمها نرمال به حساب میآید.
در خانمهای باردار درصد بالاتر از ۳۳ طبیعی است.
محدوده خطر: HCT بالاتر از ۶۰ درصد و پایینتر از ۱۵ درصد باید باعث نگرانی پزشک شود.
چه چیزهایی باعث کاهش آن میشود؟
تقریبا همان دلایل RBC،Hgb به علاوه شرایطی مثل پرکاری تیرویید، سیروزکبدی، نارسایی مغز استخوان و میلوم مولتیپل باعث کاهش هماتوریت میشوند.
چه چیزهایی باعث افزایش آن میشود؟
سوختگی، اسهال شدید، بیماریهای انسدادی ریوی، از دست دادن زیاد آب، تولید بیش از حد گلبول قرمز عوامل افزایشHCT هستند.
بیماریهایی که باعث به وجود آمدن شکلهای غیرطبیعی گلبول قرمز میشوند
(مثل بیماری گلبول قرمز داسیشکل) مقدار HCT را تغییر میدهند.
وقتی مقدار گلبول سفید به شدت بالا باشد بر مقدار HCT موثر است.
در صورت طبیعی بودن اندازههای گلبول قرمز، مقدار هماتوکریت ۳ برابر هموگلوبین است.
هماتوکریت را نباید بلافاصله بعد از خونریزی شدید اندازهگیری کرد.
بدون دیدگاه